Η εποχή της καπιταλιστικής κρίσης, είναι η εποχή των επαναστάσεων

Για μια ρεαλιστική επαναστατική πολιτική

του Χρήστου Μιάμη


Δεν υπάρχει πιο μονοδιάστατη, πιο αντεπαναστατική, πιο εκκωφαντικά αστική θεώρηση της ταξικής πάλης, από αυτή που τεχνητά αποκόβει την προλεταριακή επανάσταση από τον ζωντανό πυρήνα του μαρξισμού. Αποτελεί χαρακτηριστικό και διαχρονικό γνώρισμα της σοσιαλδημοκρατίας, η επιλογή να μεταφέρει την επανάσταση, στο ιστορικό επέκεινα, στον απροσδιόριστα μακρινό κοινωνικό ορίζοντα, σε μια προσπάθεια να την θάψει κάτω από χιλιάδες “ρεαλιστικές” προϋποθέσεις, που εν καιρώ θα προκαλέσουν την “από μηχανής” εμφάνιση της στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο.


Η ανάπτυξη και η αναπόφευκτη κρίση του καπιταλισμού, είναι που θέτει στην ημερήσια διάταξη της ταξικής πάλης το ζήτημα της επανάστασης. Όχι ως μια έωλη και μεταφυσική επίκληση μιας γενικόλογης επαναστατικής πιθανότητας, αλλά αντίθετα ως ώριμη ιστορική αναγκαιότητα και ταυτόχρονα δυνατότητα που κυοφορείται μέσα στον σκληρό πυρήνα της ίδια της καπιταλιστικής εξέλιξης. Από αυτήν σκοπιά και με βάση αυτή την θεώρηση, κάθε μεμονωμένη πολιτική πράξη μπορεί να θεωρηθεί επαναστατική ή αντεπαναστατική, στην σχέση της με το κεντρικό πρόβλημα της επανάστασης, που μπορεί να γίνει αντιληπτό στο σύνολό του , μόνο αν ιδωθεί στα πλαίσια της συγκεκριμένης ανάλυσης, της υφιστάμενης κοινωνικό-ιστορικής διαδικασίας.




Υπάρχει ένα ερώτημα που αναδύεται έστω και δύσκολα από τον σωρό, των ποικίλων αστικών ,μικροαστικών και σοσιαλδημοκρατικών απορριμμάτων :


Σε τι ακριβώς συνίσταται η επικαιρότητα της επανάστασης ;


Συνίσταται στο γεγονός ότι η αστική τάξη παύει να είναι -ιστορικά- επαναστατική, και μετατρέπεται σε τροχοπέδη για το όλο της κοινωνικής εξέλιξης. Στο γεγονός δηλαδή, ότι η αστική τάξη λειτουργεί ως παράσιτο, στο “σώμα” της ανθρώπινης ιστορίας, ανακόπτοντας την ίδια την πορεία της κοινωνικής εξέλιξης. Βέβαια, καθόλου αυτό το γεγονός δεν σημαίνει, ότι η αστική τάξη είναι διατεθειμένη να παραχωρήσει την θέση της στην εργατική τάξη, και σιωπηλά να αποχωρήσει από το κοινωνικό προσκήνιο. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Όσο η καπιταλιστική κρίση βαθαίνει και όσο η επικαιρότητα της επαναστατικής υπέρβασης του καπιταλισμού γίνεται όλο και πιο κρυστάλλινη, τόσο η αστική τάξη εξαπολύει τον πιο αδυσώπητο κοινωνικό, οικονομικό και ιδεολογικό πόλεμο απέναντι στην εργατική τάξη και σε ολόκληρη την κοινωνία.


Δεν υπάρχει ευθεία , ομαλή, σταδιακή, διαδοχική πορεία από τον καπιταλισμό προς τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός δεν αποτελεί το έλλογο τελεολογικό ιστορικό πέρας του καπιταλισμού. Η κομμουνιστική προοπτική γίνεται δυνατή μόνο δια μέσου της επανάστασης, μόνο ως αποτέλεσμα της βίαιης αποκαθήλωσης των κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών και ιδεολογικών ερεισμάτων που συνιστούν την καπιταλιστική πραγματικότητα. Οποιαδήποτε απόπειρα ομαλού “σοσιαλιστικού μετασχηματισμού” του καπιταλιστικού συστήματος, οδηγεί μονόδρομα στην επιφανειακή αλλαγή της πολιτικής μορφής του καπιταλιστικού υποδείγματος, αφήνοντας ανέγγιχτα και αλώβητα τα πυρηνικά στοιχεία που το συνέχουν.


Πότε είναι τελικά η κατάλληλη στιγμή, η πλέον δόκιμη περίοδος ώστε να τεθεί το ζήτημα της επανάστασης με όρους ρεαλισμού ;

Είναι εκείνη η περίοδος που καθίσταται φανερό ότι μια βαθιά διεθνική και εθνική κρίση, αφαιρεί την δυνατότητα τόσο από τους καταπιεστές όσο και από τους καταπιεζόμενους να συνεχίσουν να πορεύονται με τους παλιούς τρόπους και τα παλιά μέσα. Μια κρίση δηλαδή που αφορά και αγκαλιάζει την συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας, καθιστώντας απόλυτα ρευστό το κοινωνικό πεδίο, δημιουργώντας ένα περιβάλλον σύγχυσης ανάμεσα στις δύο αντιπαρατιθέμενες τάξεις, το κεφάλαιο και τους εργάτες. Είναι δηλαδή εκείνη η περίοδος όπου μικροαστικά και άλλα στρώματα υπόκεινται βίαιη προλεταριοποίηση, με αποτέλεσμα να προσεγγίζουν όλο και περισσότερο την εργατική τάξη, και να έλκονται όλο και περισσότερο από τα δικά της συμφέροντα και τις δικές της επιδιώξεις.


Μια εξέλιξη ωστόσο που δεν είναι από μόνη της αρκετή. Καθώς δημιουργεί μόνο μια αρχική, μια πρωτογενής δυνατότητα ώστε η εργατική τάξη, να “ξεμυτίσει” στο προσκήνιο της ταξικής πάλης, και να αντιπαρατεθεί με το στυγνό πρόσωπο της αστικής εξουσίας. Μια αστική εξουσία που στην περίοδο της βαθιάς εθνικής και διεθνικής κρίσης, αναδεικνύοντας τον έκδηλα αντεπαναστατικό χαρακτήρα της, προχωρά στην βίαιη , ολοκληρωτική και γεωμετρική κατάργηση του κανονιστικού πλαισίου που όριζε -μέχρι την κρίση- το ειρηνικό πεδίο της ταξικής διαπάλης. Είναι η στιγμή που κάθε μηδαμινό, κάθε αμελητέο οικονομικό αίτημα της εργατικής τάξης λαμβάνει χαρακτήρα έκδηλα πολιτικό, και ως τέτοιο γίνεται αντικείμενο ωμής κρατικής βίας και καταστολής. Ακριβώς γιατί στην περίοδο της κρίσης της, η αστική τάξη ταυτίζεται στον μέγιστο βαθμό με το κράτος και την βία της κρατικής εξουσίας, τόσο ώστε να καθίσταται σχεδόν αόρατη η οποιαδήποτε θεσμικού τύπου διάκριση.


Μια εικόνα, που αποτελεί ωμή πραγματικότητα, σε διεθνικό και εθνικό επίπεδο, που εύγλωττα διακρίνεται, σε όλη την Ευρώπη, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία στην Ιταλία και φυσικά στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα, στον αδύναμο κρίκο της διεθνικής καπιταλιστικής κρίσης, όπου οι τεκτονικές αλλαγές στο πολιτικό και οικονομικό πεδίο, έχουν θέσει στην ημερήσια διάταξη της ταξικής πάλης το ζήτημα της αναγκαιότητας άρθρωσης μιας επαναστατικής πολιτικής πρότασης. Ως εκείνη την ρεαλιστική και αναγκαία απάντηση του κόσμου της εργασίας, απέναντι στην αστική εξουσία που προωθεί και πραγματώνει τον κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό εκμαυλισμό της εργατικής τάξης.


Σε συνέργεια και αγαστή σύμπνοια με κάθε μορφή και εκδοχή σοσιαλδημοκρατίας, που επιχειρεί με την σειρά της να αποκρύψει τον ταξικό χαρακτήρα της κρίσης, κάτω από την μεταφυσική επιδίωξη επιστροφής στην καπιταλιστική ομαλότητα, που παρουσιάζεται ως συμφέρουσα για το σύνολο του λαού. Καταργώντας έτσι με περισσή ευκολία, την κυρίαρχη αντίθεση κεφάλαιο-εργασία, αποκρύβοντας τα αυτοτελή εργατικά ταξικά συμφέροντα, υπό την υπερβατική έννοια λαός, που αξιοποιείται ώστε να εξοβελιστεί στο απώτατο μέλλον, κάθε δυνατότητα επαναστατικής αμφισβήτησης και επαναστατικής υπέρβασης του καπιταλιστικού συστήματος. Με αυτόν τον τρόπο η εγχώρια εκφορά της διεθνικής καπιταλιστικής κρίσης, εμφανίζεται ως εθνικό πρόβλημα, που μπορεί να λυθεί στα όρια της αστικής και καπιταλιστικής εξουσίας και συνεπακόλουθα στα όρια και με τους κανόνες που τίθενται από από τις καπιταλιστικές γεωπολιτικές και οικονομικές ολοκληρώσεις, όπως είναι η ΕΕ και η ΟΝΕ.


Δεν προκαλεί ωστόσο έκπληξη, ούτε είναι ιστορικά καινοφανές σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, όπου οι δυνατότητες αλλά και η αναγκαιότητα της επανάστασης αναδεικνύεται με σχετική καθαρότητα, η σοσιαλδημοκρατία να θυσιάζει τα συμφέροντα και τις ανάγκες του όλου της εργατικής τάξης, στον βωμό της εκπροσώπησης, των αντικειμενικά αντεπαναστατικών επιδιώξεων μεσοαστικών και μικροαστικών στρωμάτων, που επιθυμούν την ανώδυνη επίλυση του κοινωνικού ζητήματος, μέσα στα δοσμένα πλαίσια της καπιταλιστικής κανονικότητας. Μια επιδίωξη που εκφέρεται την ίδια στιγμή που η πρότερη καπιταλιστική κανονικότητα καταρρέει και αντικαθίστανται από μια ολοκληρωτική καπιταλιστική εκδοχή, που συγκεντρώνει στην καθολικότητα της και στον μέγιστο βαθμό, τα χαρακτηριστικά της εποχής του ιμπεριαλισμού.


Σε αυτό το τοπίο, που το έρεβος της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, μοιάζει αδιαπέραστο είναι η στιγμή που προκύπτει αντικειμενικά και επιβάλλεται να εκφραστεί και στο υποκειμενικό πεδίο, η ανάγκη και η δυνατότητα άρθρωσης μιας καθόλα ρεαλιστικής επαναστατικής πρότασης, που να υψωθεί ως κοινωνικό και πολιτικό αντίπαλο δέος απέναντι στην καπιταλιστική εξουσία.


Μια επαναστατική πρόταση που αντιδιαστέλλεται προς την σοσιαλδημοκρατία αλλά και ως προς κάθε μορφή ρεφορμιστικής “ρεαλιστικής” πολιτικής, στο ότι κατανοεί τα επιμέρους κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που ανακύπτουν, -άνοδος του φασισμού,χρέος, ανεργία, φτώχεια- όχι ως επιμέρους, αυτοτελή, τρέχοντα ζητήματα που μπορούν να λυθούν εντός του καπιταλισμού, αλλά ως οργανικά μέρη μιας ιστορικής διαδικασίας, που βρίσκονται σε άρρηκτη και διαλεκτική σχέση με την τελική επιδίωξη.


Μια επαναστατική πολιτική δηλαδή που την αντιφασιστική πάλη ή την πάλη για το δικαίωμα στην εργασία, την συνδέει με τον τελικό σκοπό, με την επανάσταση και το ξερίζωμα από την ανθρώπινη ιστορία, του συστήματος που γεννά τον φασισμό, την φτώχεια, την πείνα και τον θάνατο. Του ίδιου του καπιταλισμού.


Μια επαναστατική πολιτική, που αναζητά σε κάθε επιμέρους σκίρτημα των καταπιεσμένων, σε κάθε αυθόρμητη κοινωνική έκρηξη, όχι την επαναστατική καθαρότητα- που δεν θα υπάρξει ποτέ- αλλά εκείνους τους δρόμους, και εκείνους τους τρόπους που θα μετουσιώσουν την εξαιρετικά αναγκαία πρωτόλεια άρνηση απέναντι στην καπιταλιστική εξουσία, σε δυναμική κοινωνική διαδικασία κατάφασης στο επαναστατικό ξεπέρασμα, της υφιστάμενης πραγματικότητας.


Μια επαναστατική πολιτική που δεν θα αναμένει με “ρεαλιστική” νωχελικότητα την ποσοτική συσσώρευση των αντικειμενικών όρων γέννησης της επανάστασης, αλλά που θα αναζητά στην κάθε στροφή της ταξικής πάλης, σε κάθε ταξικό ρήγμα, εκείνη την “επιμέρους” αντίθεση δίνοντάς της χαρακτήρα καθολικό, φυσιογνωμία οικουμενική, αναδεικνύοντας την ιστορική σύνδεσή της, με την αναγκαιότητα της επαναστατικής προοπτικής.


Η εποχή της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, είναι η εποχή των πολέμων και των επαναστάσεων. Είναι η εποχή που το αδιανόητο και το απρόβλεπτο, αντικαθιστούν με γεωμετρικούς ρυθμούς, την κανονικότητα της ομαλής διευθέτησης των κοινωνικών αντιθέσεων. Είναι η εποχή που το κεφάλαιο και η αστική τάξη επιχειρούν να επιβάλλουν την εξουσία τους με το αίμα του κόσμου της εργασίας. Είναι τελικά η εποχή που η εργατική τάξη, πρέπει να σπάσει τα δεσμά της ήττας και της υποταγής, να οδηγηθεί και να οδηγήσει, το σύνολο της κοινωνίας σε ένα ανειρήνευτο αγώνα μέχρι την τελική νίκη.


Ο ρεαλισμός της επαναστατικής πολιτικής, συνίσταται τελικά, και ανυψώνεται θεωρητικά και πολιτικά με τον πλέον ολιστικό τρόπο, στην φράση του Λένιν, λίγο μετά την νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης :


“ Είναι πιο καλό και ωφέλιμο να περνάς μέσα από την “εμπειρία της επανάστασης” παρά να γράφει γι' αυτήν”