Κινηματικές προϋποθέσεις της επόμενης μέρας

αναδημοσίευση απο την "Εποχή"

Του Σ. Ι. Σεφεριάδη*

Ο τεχνοκρατικός μανδύας της νέας κυβέρνησης δεν αποτελεί παρά κωμικοτραγικό φύλλο συκής, που δεν κρύβει ούτε το αποτρόπαιο πολιτικό της περιεχόμενο, ούτε το γεγονός ότι είναι προϊόν θεσμικής εκτροπής· ούτε βέβαια και πρόκειται να λύσει κανένα πρόβλημα. Η κρίση θα ενταθεί, όπως και οι λαϊκές αντιστάσεις. Όμως στις περιστάσεις ελλοχεύει ένας κίνδυνος απάθειας (αν όχι ηττοπάθειας), που απειλεί να παγιδέψει τη ριζοσπαστική αριστερά στα γνώριμα, αδιέξοδα μονοπάτια της θεσμολαγνείας, του κοινοβουλευτικού κρετινισμού και της υποτίμησης κινηματικών προϋποθέσεων και παρακαταθηκών. Τα ερωτήματα που συγκροτούν την πραγματικότητα, όμως, είναι απλά και έτσι απλά πρέπει και να αντιμετωπιστούν.
Γιατί όλη αυτή η ιλαρότητα του θεσμικού οικοδομήματος; Ήταν ο ανόητος Παπανδρέου; Ήταν κάποιοι ατυχείς σχεδιασμοί των «στρατηγών» του συστήματος; Ή ήταν –απλώς— η ροή των εξελίξεων; Όχι! Όχι βέβαια… Ήταν το μαχητικό διεκδικητικό κίνημα των «από κάτω» που, σε πείσμα όσων θολώνουν προγραμματικές και συγκρουσιακές αναφορές με το επιχείρημα ότι δήθεν ο κόσμος «δεν τραβάει», κατέστησε σαφές στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ότι δεν μπορεί να ολοκληρώσει το καταστρεπτικό της εγχείρημα. Ήταν οι κινηματικές δράσεις των απλών ανθρώπων, των πραγματικών πρωταγωνιστών της συγκυρίας, που οδήγησαν τον Παπανδρέου στην κακήν κακώς απόλυση (στα αζήτητα της Ιστορίας) και το επίσημο πολιτικό σύστημα στην αυτο-γελοιοποίηση. Από τα γιαουρτώματα (με το ηχηρό μήνυμα προς τους φαιδρούς και αδίσταχτους πολιτικάντηδες ότι «δεν μπορείτε πια ούτε να κυκλοφορείτε») και τις μαχητικές καταλήψεις υπουργείων και άλλων δημόσιων χώρων, ως τη μεγαλειώδη πορεία της 19ης Οκτωβρίου και την κινηματική ακύρωση των εθνικιστικών παρελάσεων, αυτές οι κινηματικές δράσεις ήταν που κατέστησαν την αναζήτηση εναλλακτικής επιτακτική. Η σπασμωδική κίνηση Παπανδρέου για το δημοψήφισμα και όλος ο κατοπινός τραγέλαφος προήλθε από συγκρουσιακές κινηματικές δράσεις. Αναγνωρίζεται, αξιοποιείται όσο πρέπει αυτό; Δεν είναι καθόλου σίγουρο.
Το αίτημα περί εκλογών είναι βέβαια κάτι στο οποίο κανείς δεν μπορεί να αντιταχτεί. Όμως άλλο οι εκλογές της «συνταγματικής νομιμότητας» και άλλο αυτές που επέρχονται ως απόρροια κινηματικής επίτασης (με έμπνευση και συντονισμό που αποτελούν καταστατικό καθήκον της Αριστεράς). Η πολιτική του Μνημονίου δεν θα αντιμετωπιστεί στα παράθυρα των δελτίων ειδήσεων (από τα οποία η Αριστερά εφεξής όλο και περισσότερο θα απουσιάζει), αλλά στο δρόμο: με κυλιόμενες απεργίες των βασικών ομοσπονδιών και δράσεις για περισσότερες 48ωρες γενικές· με συντονισμό των δράσεων «Δεν Πληρώνω»? με έργο για τη δημιουργία εναλλακτικών θεσμών που αποτελούν ιστορική παρακαταθήκη των λαϊκών συνελεύσεων του Συντάγματος. Εκεί θα πρέπει να φανεί, αν θέλει να έχει απήχηση, αυτό που η Αριστερά προτάσσει. Όμως τι προτάσσει; Προτάσσει περιγραφές της επάχθειας των μέτρων του Μνημονίου; Μα την επάχθεια αυτή ο κόσμος που κινητοποιείται ήδη τη γνωρίζει πολύ καλά. Προτάσσει αναλύσεις (συχνά φλυαρίες, κυρίως όταν στο βήμα είναι διάφοροι «ειδικοί») για τα άτοπα της αντιδραστικής αστικής νομιμότητας και για το πώς αυτή μπορεί να επιδιορθωθεί; Μα επιδιορθώνεται;
Αριστερά δεν υφίσταται χωρίς λόγο σαφή περί του χαρακτήρα της κρίσης και των κινηματικών προϋποθέσεων μιας αποτελεσματικής αντίστασης. Με λόγια απλά: η κρίση –στην οικονομική όσο και στην πολιτική της έκφανση— είναι συστημική (άρα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του συστήματος) και πανευρωπαϊκή, αν όχι παγκόσμια (άρα απαιτεί διεθνικό ορίζοντα σκέψης και δράσεων). Μεταβατικό βήμα αποτελεί η στάση πληρωμών με αναγκαίο συμπλήρωμα την εθνικοποίηση των τραπεζών κάτω από κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση. Αυτά απαιτούν σύντονες κινηματικές εκστρατείες για την παράλυση της παράνομης (όσο και προσβλητικής) κανονικότητας που οι φορείς της κυριαρχίας (κεφάλαιο, κράτος, επίσημα ΜΜΕ) πασχίζουν να επιβάλουν. Ρόλος της Αριστεράς είναι η ανάδειξη και προώθηση των κινηματικών παρακαταθηκών της κοινωνίας. Ο καιρός το απαιτεί και δεν περιμένει…


* Ο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης είναι επίκουρος καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CLH)