Οπορτουνισμός και τυχοδιωκτισμός

Πηγή :LeninReloaded

Πρέπει, στην παρούσα συγκυρία, να διασαφηνιστεί κατά το δυνατόν καλύτερα η σημαντική διαφορά ανάμεσα σε δυο έννοιες: αυτές του οπορτουνισμού και του τυχοδιωκτισμού.

Ο πολιτικός δράστης που συνάπτει συμμαχίες τη μια μέρα με την μία παράταξη και την άλλη με την άλλη, που το Σάββατο διαδίδει επαναστατικά τσιτάτα και την Κυριακή συνομιλεί με εργοδότες, που γράφει αφήνοντας ανοίγματα σε όλες ανεξαίρετα τις πολιτικές ιδεολογίες, δεν είναι οπορτουνιστής. Είναι τυχοδιώκτης. Ο οπορτουνισμός είναι πολιτική κατηγορία, ενώ η συμπεριφορά που περιγράφω άπτεται μάλλον της σφαίρας δράσης του απατεώνα, του διπλού πράκτορα, του ανθρώπου που ενοικιάζει υπηρεσίες. Το ότι ο τυχοδιώκτης μπορεί να κάνει την πολιτική σφαίρα δράσης του είναι καθαρά συγκυριακό. Αφορά αποκλειστικά το γεγονός ότι η πολιτική ενασχόληση είναι δυνητικά επικερδής, καθώς βρίσκεται στο κέντρο διαπλοκής σημαντικών οικονομικών συμφερόντων.

Ο οπορτουνισμός, αντίθετα, δεν προϋποθέτει στενά εννοούμενη "διαφθορά", δεν χαρακτηρίζεται από τη διαρκώς ρευστή πολιτική συμπεριφορά και δεν προϋποθέτει καθόλου την ύπαρξη εντυπωσιακής ασυνέπειας ή ανακολουθίας διακηρυγμένων αρχών και απτών πράξεων. Ο οπορτουνιστής είναι απλώς κάποιος ο οποίος παίρνει από ένα οργανικό σώμα ιδεών μόνο αυτές --και πριμοδοτεί μόνο αυτές-- που συμφέρουν την τάξη ενάντια στην οποία έχει ως στόχο να λειτουργήσει το σύνολο του σώματος αυτού ιδεών. Ο οπορτουνιστής δεν προδίδει τις ιδέες που έχει στρεβλωτικά απαγκιστρώσει από αυτό το σύνολο. Αντίθετα, τις υπηρετεί με συνέπεια, και δεν θα μπορούσε να κάνει αλλιώς, με δεδομένο το γεγονός ότι η βασική πρόθεσή του δεν είναι η εξαπάτηση κανενός (αν και αυτό ακριβώς είναι συχνά η συνέπεια των πράξεών του από όσους δεν κατανοούν τον ρόλο του), αλλά ο συμβιβασμός συμφερόντων, η συναινετική λύση, η αποφυγή συγκρούσεων που ο ίδιος θεωρεί, από θέση αρχής, άσκοπες και αχρείαστες. Οπορτουνισμός είναι η ευσυνείδητη προσπάθεια συγκερασμού του δικαιώματος της αστικής τάξης να διατηρήσει την κοινωνική της θέση και τα προνόμιά της με το δικαίωμα των υποτελών της να ζήσουν ανθρώπινα.

Είναι πολύ εσφαλμένο, συνεπώς, να ταυτίζουμε τον τυχοδιώκτη με τον οπορτουνιστή. Ο πρώτος θα μπορούσε εξίσου άνετα να πουλάει ανύπαρκτα οικόπεδα σε αδαείς, ή να πρωταγωνιστεί στη σύλληψη σχεδίου τύπου πυραμίδας, ή να εμπλέκεται σε κύκλωμα εμπορίου όπλων με δικτάτορες την ίδια στιγμή που συνεργάζεται με υπηρεσίες για την ανατροπή τους· δεν έχει καμία ηθική διαφορά από τον κοινό εγκληματικό τύπο που εμπλέκεται σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, εκτός απ' την εκ των προτέρων αποστροφή για τη φυλακή. Ο οπορτουνιστής, αντίθετα, είναι ένα καθαρά πολιτικό ον, ανήκει ως οντότητα καθαρά στη σφαίρα της πολιτικής, και μπορεί να είναι τίμιος, γενναιόδωρος και ακέραιος άνθρωπος στην προσωπική του ζωή.

Ας μην ονομάζουμε τους τυχοδιώκτες που παρεπιδημούν στην ελληνική πολιτική σκηνή "οπορτουνιστές." Αποτελεί κατάφωρη αδικία σε βάρος των οπορτουνιστών (Κάουτσκι, Μπέρνσταϊν, κλπ) και συσκοτίζει την αλήθεια.