Ludwig Feuerbach, "Προσωρινές Θέσεις για την Μεταρρύθμιση της Φιλοσοφίας" (Θέσεις 48-49)

Πηγή: Κράτος και Θρησκευτική Συνείδηση: Hegel, Feuerbach, Marx,  Αθήνα, Έρασμος 1978 (2000).

Μτφρ.: Ρένα Κοσσέρη

48

Μέχρι σήμερα η καρδιά φημιζόταν στη φιλοσοφία σαν το προπύργιο της θεολογίας. Και όμως, είναι η καρδιά ακριβώς εκείνη που μέσα στον άνθρωπο αποτελεί την καθαρά αντιθεολογική αρχή, την άπιστη, άθεη αρχή, με την έννοια της θεολογίας. Γιατί η καρδιά δεν πιστεύει σε τίποτε άλλο παρά μόνο στον εαυτό της, δεν πιστεύει παρά στην αναμφισβήτητη, θεία, απόλυτη πραγματικότητα της δικής της ουσίας. Το μυαλό, αυτό που δεν κατανοεί την καρδιά, μεταμορφώνει την ιδιαίτερη ουσία της καρδιάς (γιατί η λειτουργία του συνίσταται στο να χωρίζει, να διακρίνει το υποκείμενο και το αντικείμενο) σε μια ουσία διακρινόμενη από την καρδιά, αντικειμενική και εξωτερική. Χωρίς αμφιβολία η καρδιά έχει ανάγκη από ένα άλλο Είναι, όμως αποκλειστικά από ένα Είναι που δεν θα είναι διαφορετικό από την καρδιά και που δεν θα της αντιλέγει. Η θεολογία αρνείται την αλήθεια της καρδιάς, την αλήθεια του θρησκευτικού πάθους. Το θρησκευτικό πάθος, η καρδιά, δηλώνει για παράδειγμα: "Ο Θεός πάσχει." Η ιδεολογία, αυτή, δηλώνει: "Ο Θεός δεν πάσχει". Μ' άλλα λόγια η καρδιά αρνείται τη διάκριση ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο, η θεολογία τη βεβαιώνει.

49

Ο θεϊσμός βασίζεται στη διαμάχη ανάμεσα στο μυαλό και την καρδιά. Ο πανθεϊσμός αντιπροσωπεύει την κατάργηση αυτής της διαμάχης μέσα στην ίδια τη διαμάχη (γιατί δεν καθιστά εμμενές το θεϊκό Είναι παρά σαν υπερβατικό Είναι). Ο ανθρωποθεϊσμός αντιπροσωπεύει την κατάργηση της διαμάχης χωρίς διαμάχη. Ο ανθρωποθεϊσμός είναι η καρδιά υψωμένη ως τον Λόγο. Περιορίζεται να εκφράσει στο μυαλό με τρόπο ορθολογιστικό αυτό που η καρδιά λέει με τον δικό της τρόπο. Η θρησκεία δεν είναι παρά πάθος, συναίσθημα, καρδιά, αγάπη, δηλαδή άρνηση, διάλυση του Θεού μέσα στον άνθρωπο. Σαν άρνηση της θεολογίας που αρνείται την αλήθεια του θρησκευτικού πάθους, η καινούργια φιλοσοφία είναι λοιπόν η θέση της θρησκείας. Ο ανθρωποθεϊσμός είναι η θρησκεία που έχει συνειδητοποιήσει τον εαυτό της, η θρησκεία που κατανοεί τον ίδιο της εαυτό. Αντίθετα, η θεολογία αρνείται τη θρησκεία, προσποιούμενη πως τη θέτει.

Αρχική δημοσίευση: Radical Desire, 11/1/2010/ Lenin Reloaded