Γ. Λούκατς: Η ουσία του Αναθεωρητισμού

 

Traverso Rossa : Αποτελεί αδήριτη αναγκαιότητα, η ουσιαστική όσμωση με την μαρξιστική κοινωνική και πολιτική θεωρία, ως όπλο και μέσο στα χέρια των εργαζόμενων, για την κατανόηση του καπιταλιστικού κόσμου, ώστε να καταστεί δυνατή, η ιχνηλάτηση δρόμων ανατροπής του. Απέναντι στην στείρα , μονόπλευρη και ατελέσφορη διανοουμενίστικη πρακτική, είναι ανάγκη να αντιταχθεί μια "ενεργή" θεώρηση του μαχομένου επαναστατικού μαρξισμού. Σε αυτή την προσπάθεια η συμβολή  μελών και φίλων του blog είναι εξαιρετικά απαραίτητη και πιο αναγκαία απο ποτέ. 

[...] Σε τι ομως συνισταται, περιληπτικα, η ουσια του ρεβιζιονισμου;

Πρωτα, οτι προσπαθει να ξεπερασει την "μονοπλευρη αποψη" του ιστορικου υλισμου που εξεταζει ολα τα φαινομενα του ιστορικοκοινωνικου γίγνεσθαι αποκλειστικα απο την ταξικη αποψη του προλεταριατου. 

Διαλεγει σαν αποψη τα συμφεροντα "ολοκληρης της κοινωνιας". Επειδη ομως, συγκεκριμενα, αυτα τα γενικα συμφεροντα δεν υπαρχουν, και επειδη αυτο που θα μπορουσε να φανει σαν γενικο συμφερον δεν ειναι τιποτα αλλο απο τη στιγμιαια συνιστωσα της αγωνιστικης αλληλεπιδρασης των διαφορων ταξικων δυναμεων ο αναθεωρητης αντιλαμβανεται το παντοτε μεταβαλλομενο αποτελεσμα της ιστορικης διαδικασιας σαν μια παντοτε ιδια μεθοδολογικη αφετηρια. Ετσι αναποδογυριζει και θεωρητικα τα πραγματα. Απο πρακτικη αποψη, η ουσια του παραμενει παντα και αναγκαστικα συμιβασμος, λογω ακριβως αυτης της θεωρητικης αφετηριας. Ο ρεβιζιονισμος ειναι παντοτε εκλεκτικος: προσπαθει, δηλαδη, να αμβλυνει και να εξισωσει ηδη θεωρητικα τις αντιθεσεις για να καταστησει την ενοτητα τους, που την εχει αναποδογυρισει και που δεν υπαρχει παρα μονο στο κεφαλι του, σαν μεσο για την εκτιμηση των γεγονοτων.


Γι' αυτον το λογο ο αναθεωρητης απορριπτει, κατα δευτερο λογο,  τη διαλεκτικη. Γιατι η διαλεκτικη δεν ειναι τιποτε αλλο παρα η εννοιολογικη εκφραση του γεγονοτος οτι η εξελιξη της κοινωνιας κινειται στην πραγματικοτητα μεσα απο τις αντιθεσεις, οτι αυτες οι αντιθεσεις [οι αντιθεσεις των ταξεων, η ανταγωνιστικη ουσια της οικονομικης υπαρξης τους κλπ] αποτελουν την βαση και τον πυρηνα καθε γεγονοτος και οτι μια "ενοτητα" της κοινωνιας, οσο αυτη στηριζεται στη διαιρεση σε ταξεις, δεν μπορει παρα να ειναι παντα μια αφηρημενη εννοια, ενα παντοτε προσκαιρο αποτελεσμα της αλληλεπιδρασης αυτων των αντιθεσεων. Καθως ομως η διαλεκτικη, σαν μεθοδος, δεν ειναι παρα η θεωρητικη διατυπωση του κοινωνικου γεγονοτος, οτι η κοινωνια αναπτυσσεται παραπερα μεσα απο αντιθεσεις, απο το περασμα απο τη μια αντιθεση στην αλλη, επομενως με επαναστατικο τροπο, η θεωριτικη απορριψη της διαλεκτικης σημαινει ρηξη αρχων με καθε επαναστατικη συμπεριφορα.

Τριτο, αφου οι αναθεωρητες μ΄αυτον τον τροπο αρνουνται ν΄αναγνωρισουν την υπαρξη της διαλεκτικης με την κινηση της μεσα απο τις αντιθεσεις, που παραγει ετσι παντα κατι νεο, σαν κατι που υπαρχει πραγματικα, χανεται απο τη σκεψη τους το ιστορικο, το συγκεκριμενο, το νεο. Η πραγματικοτητα που ζουν υποκειται σε σχηματικους μηχανιστικους "αιωνιους χαλυβδινους νόμους" που, συμφωνα με την ουσιας τους, δημιουργουν αδιακοπα το ιδιο πραγμα και στους οποιους ο ανθρωπος ειναι μοιραια υποταγμενος, οπως και στους νομους της φυσης. Αρκει λοιπον να γνωρισει κανεις μια για παντα αυτους του νομους, για μαθει πως θα εξελιχθει η μοιρα του προλεταριατου. Η υποθεση οτι μπορει να υπαρχουν νεες καταστασεις που να μην υποκεινται σ΄αυτους του νομους ή ακομα και καταστασεις των οποιων η καταληξη εξαρταται απο την αποφαση του προλεταριατου, ειναι για τον αναθεωρητη, αντεπιστημονικη. [Η υπερεκτιμηση των μεγαλων προσωπικοτητων, της ηθικης κλπ. δεν ειναι παρα οι αναγκαιοι αντιποδες αυτης της αντιληψης].

Τεταρτο, αυτοι οι νομοι ειναι, ομως, οι νομοι της καπιταλιστικης αναπτυξης, και η επιμονη στην αιωνια και υπεριστορικη ισχυ τους σημαινει οτι για τον αναθεωρητη η καπιταλιστικη κοινωνια ειναι η πραγματικοτητα που ουσιαστικα δεν μπορει να αλλαξει, οπως και για την αστικη ταξη. Ο αναθεωρητης δεν θεωρει πια την αστικη κοινωνια σαν ενα προιον της ιστοριας που για τυο ειναι ιστορικα καταδικασμενη να εξαφανιστει, ουτε την επιστημη σαν ενα μεσο για τη γνωση της εποχης της πτωσης και της επιταχυνσης της, αλλα, στην καλυτερη περιπτωση, σαν μεσο για τη βελτιωση της θεση του προλεταριατου μεσα στην αστικη κοινωνια. Καθε σκεψη που ξεπερνα πρακτικα τον οριζοντα της αστικης κοινωνιας ειναι μια ψευδαισθηση, μια ουτοπια, για το ρεβιζιονισμο.

Πεμπτο, γι αυτο ο ρεβιζιονισμος εχει μια θεση "ρεαλιστικης" πολιτικης. Θυσιαζει παντοτε τα πραγματικα συμφεροντα του συνολου της ταξης [και χαρακτηριζει ουτοπικη καθε συνεπη υπερασπιση αυτων των συμφεροντων]  στη υπερασπιση των αμεσων συμφεροντων μεμονωμενων ομαδων. 

Με βαση αυτες τις λιγες παρατηρησεις ειναι σαφες οτι ο ρεβιζιονισμος μπορεσε να γινει ενα πραγματικο ρευμα μεσα στο εργατικο κινημα μοναχα επειδη η νεα αναπτυξη του καπιταλισμου επετρεψε παροδικα σε ορισμενα στρωματα των εργατων να αποκτησουν απο αυτην την κατασταση μερικα οικονομια οφελη . Καθως επισης και γιατι η μορφη οργανωσης των εργατικων κομματων εξασφαλιζει μεγαλυτερη επιρροη σ΄ αυτα τα στρωματα και στους διανοητικους εκπροσωπους τους  παρα στις - εστω και συγκεχυμενα και ενστικτωδικα- επαναστατικες πλατιες μαζες του προλεταριατου.

Το κοινο στοιχειο ολων των οππορτουνιστικων ρευματων να μην κοιταζουν ποτε τα γεγονοτα απο την ταξικη σκοπια του προλεταριατου και γι΄αυτο να πεφτουν σε μια ανθιστορικη και αντιδιαλεκτικη εκλεκτικη "ρεαλιστικη πολιτικη"[...]

Γ. Λουκατς "Η Σκεψη του Λενιν", Συγχρονη Εποχη, 1990 σελ 65-67

Ευχαριστούμε τον σ. Γιάννη για την αποστολή του αποσπάσματος απο το εξαιρετικό βιβλίο του Γ. Λούκατς

Πηγή : http://trolobol.blogspot.gr/2012/04/blog-post.html