«Οι νεοφιλελεύθεροι ‘πυλώνες’ δεν σώζουν την ευρωζώνη. Χρειάζεται νέα ‘αρχιτεκτονική’ με όρους λαών και εργαζόμενων» // του Γιάννη Τόλιου, διδάκτωρα οικονομικών //

Η νέα οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008, συγκλόνισε μεταξύ άλλων το οικοδόμημα της «Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης» (ΟΝΕ), που από τις αρχές 2000 είχε δημιουργήσει την «ευρωζώνη» και το ευρώ. Η κρίση αποκάλυψε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τις αντιφάσεις του μηχανισμού λειτουργίας της ΟΝΕ (Σύμφωνο Σταθερότητας και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας [ΕΚΤ]), καθώς και τους δυσμενείς όρους συμμετοχής των αδύναμων οικονομιών στο «ενιαίο νόμισμα» και την απουσία πολιτικής βούλησης των θεσμικών οργάνων της ΕΕ (Επιτροπής και Συμβουλίου) να λάβουν μέτρα άμβλυνσης της κρίσης έστω και με όρους «αντι-κυκλικής πολιτικής». Η ένταξη των περιφερειακών οικονομιών στην ΟΝΕ δεν έγινε με όρους «πραγματικής» αλλά «ονομαστικής» («τυπικής») σύγκλισης, ενώ στην περίπτωση της Ελλάδας και ενδεχομένως άλλων χωρών, εφαρμόστηκαν πρακτικές «δημιουργικής λογιστικής», με αλλοίωση στατιστικών στοιχείων και εμφάνιση πλαστής εικόνας ελλειμμάτων και δημόσιου χρέους. Στην πράξη, η ένταξη των περιφερειακών χωρών στο ευρώ, έγινε με υψηλές συναλλαγματικές ισοτιμίες στο όνομα του χαμηλού πληθωρισμού και του «σκληρού» ευρώ που απαιτούσε η Γερμανία, στην προσπάθεια της να γίνει το «ενιαίο νόμισμα» διεθνές αποθεματικό νόμισμα.

Αρχικά, η συμμετοχή των χωρών της «περιφέρειας» στην ΟΝΕ δημιούργησε μία επίπλαστη ευφορία. Τα χαμηλά επιτόκια και η ανεξέλεγκτη πιστωτική επέκταση ενίσχυσαν τη ζήτηση, με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής, του ΑΕΠ ….αλλά και των εισαγωγών. Οι τράπεζες («κέντρου» και «περιφέρειας») είχαν «τρελά» κέρδη. Όμως ήταν μία «χρεωμένη» ανάπτυξη, ενώ οι τράπεζες προεξοφλούσαν κέρδη. Οι διαφορές «ανταγωνιστικότητας» εκδηλώθηκαν στο ισοζύγιο πληρωμών, με τη διεύρυνση των ελλειμμάτων στις χώρες της περιφέρειας και την αύξηση των πλεονασμάτων στις χώρες του «πυρήνα», κυρίως τη Γερμανία.1 Τα χρόνια ελλείμματα ενέτειναν τον δανεισμό των περιφερειακών οικονομιών (δημοσίου, επιχειρήσεων, ιδιωτών), κυρίως από τις τράπεζες του κέντρου.



1. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δεν δίνουν βιώσιμη προοπτική

στην ευρωζώνη



Οι αντιδράσεις των κυρίαρχων κύκλων της ΕΕ στο ξέσπασμα της κρίσης, ήταν αρχικά χαλαρές. Θεωρούσαν ότι η κρίση ήταν παροδικό φαινόμενο που δεν θα έθετε σε κίνδυνο τα θεμέλια της ΟΝΕ. Με το πρώτο πακέτο στήριξης των τραπεζών το 2009 (εγγυήσεις ρευστότητας και κεφαλαιακής στήριξης), πίστευαν ότι η κατάσταση μπορούσε να ομαλοποιηθεί. Ωστόσο, η κρίση έδειξε μεγάλο βάθος και παρατεταμένη διάρκεια. Οι κυρίαρχοι κύκλοι της ευρωζώνης, διατηρώντας αλώβητη τη νεοφιλελεύθερη «ψυχή» της ΟΝΕ, επιχείρησαν με επιμέρους ρυθμίσεις να αμβλύνουν τις συνέπειες της κρίσης και την αποφυγή κατάρρευσης του ενιαίου νομίσματος, με την επιβολή κάποιων ελέγχων στην ασυδοσία των αγορών και τη δημιουργία νεοφιλελεύθερης έμπνευσης νέων μηχανισμών στήριξής της.

Ειδικότερα με βάση τις αποφάσεις της συνόδους του Συμβουλίου των αρχηγών των κ-μ της ΕΕ (Οκτώβριος 2010), αποφασίστηκαν, στα πλαίσια της «οικονομικής διακυβέρνησης» της ευρωζώνης,2 μια σειρά μέτρων τα οποία αφορούσαν: i) Στην προέγκριση από τις Βρυξέλλες στο α’ τρίμηνο κάθε χρόνου, των βασικών μεγεθών των προϋπολογισμών των χωρών της ευρωζώνης, ώστε εκείνες που είχαν χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ να το μειώνουν με ρυθμό 5% του ΑΕΠ ανά τριετία. ii) Στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων στις χώρες που εμφάνιζαν τάσεις «δημοσιονομικού εκτροχιασμού» με την κατάθεση ποσού ίσου με το 0,2% του ΑΕΠ το οποίο θα μετατρεπόταν σε άτοκη κατάθεση και ίσως σε οριστική παρακράτηση (τόκοι και πρόστιμα θα μοιράζονται μεταξύ των χωρών που δεν εμφάνιζαν υπερβολικό έλλειμμα ή χρέος). iii) Στην αναστολή, για όποια χώρα δεν εκπληρώνει τους στόχους του Συμφώνου Σταθερότητας, της πρόσβασής σε κοινοτικούς πόρους. iv) Τέλος, σε περίπτωση καταγραφής «υπερβολικών ανισορροπιών» (μεγάλο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, χαμηλή ανταγωνιστικότητα, κ.ά.), προβλέπονται συστάσεις από το Συμβούλιο για τη λήψη μέτρων μείωσης του κόστους εργασίας, κ.ά. Η μη συμμόρφωση στις συστάσεις θα συνεπάγεται κυρώσεις με μορφή προστίμου ίσου με το 0,1% του ΑΕΠ.

Επίσης, προβλέπεται αντικατάσταση του προσωρινού «ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας» (EFSF)3 που λήγει το 2013, με «μόνιμο μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων» (EΜS) και πόρους από τις χώρες-μέλη, το ΔΝΤ και ενδεχομένως από μεγάλες τράπεζες. Οι χώρες που θα ζητούν ένταξη στον μηχανισμό «διαχείρισης κρίσεων», θα τίθενται σε διαδικασίες «ελεγχόμενης πτώχευσης» και σε αναδιάρθρωση του χρέους, καθώς και σε εκχώρηση των αποφάσεων οικονομικής πολιτικής στις Βρυξέλλες.! Τέλος, προβλέπεται η τροποποίηση ως τις αρχές του 2013, τηςσυνθήκης της Λισσαβόνας με συνοπτικές διαδικασίες, αξιοποιώντας το «παράθυρο» του άρθ.48, παρ. 6, παρακάμπτοντας την προσφυγή στην ετυμηγορία των λαών της ΕΕ.

Παρότι στη Σύνοδο δεν υιοθετήθηκε η πρόταση για στέρηση του δικαιώματος ψήφου των υπό επιτήρηση χωρών, ορισμένα σημεία αφέθηκαν να ρυθμιστούν σε επόμενη σύνοδο. Έτσι, ο γαλλογερμανικός άξονας, και ειδικά η καγκελάριος Α.Μέρκελ, επέβαλε τις απαιτήσεις του γερμανικού κεφαλαίου με ιμπεριαλιστική ωμότητα! Η συγκεκριμένη εξέλιξη με όρους «ευρωπαϊκής ενοποίησης», αποτελεί βήμα προς αντιδραστική κατεύθυνση. Μόνο το στοιχείο της «ελεγχόμενης πτώχευσης» να υπολογίσουμε, σημαίνει ότι αργά ή γρήγορα όλες οι περιφερειακές οικονομίες θα βιώσουν διαχρονική λιτότητα και αναπτυξιακή καχεξία, χωρίς να αποκλείεται και η υποχρεωτική έξοδος ορισμένων από το ευρώ, τουλάχιστον για διάστημα που τελούν υπό καθεστώς αυστηρής επιτήρησης.

Ένα άλλο βήμα προς την ίδια κατεύθυνση έγινε στην έκτακτη σύνοδο κορυφής των αρχηγών-κρατών της ευρωζώνης, στις 11-12 Μαρτίου ’11 στις Βρυξέλλες όπου υιοθετήθηκαν οι βασικοί άξονες του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας, το οποίο πήρε την παραπλανητική ονομασία «Σύμφωνο για το Ευρώ+». Το νέο σύμφωνο περιλαμβάνει, με ωραιοποιημένες εκφράσεις, όλες τις απαιτήσεις της καγκελαρίου Ά. Μέρκελ (μεγαλύτερη ελαστικοποιήση των εργασιακών σχέσεων, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης σύμφωνα με τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και του προσδόκιμου ορίου ζωής, ενιαία βάση φορολογίας εταιρειών, συνταγματική δέσμευση για τα όρια ελλειμμάτων και χρέους, δημιουργία μόνιμου μηχανισμού στήριξης (EFSF), ο οποίος μπορεί να δέχεται κρατικά ομόλογα χωρών αλλά με αντάλλαγμα αυστηρά προγράμματα λιτότητας, όπως του «Μνημονίου», κ.ά. 

 

συνεχίστε την ανάγνωση http://praxisreview.gr/index.php/16-oikonomia/63-2015-06-20-11-17-23

Πηγή : http://praxisreview.gr