Η τέχνη που διδάσκει Α. Γκράμσι

«Η τέχνη μπορεί να διδάξει, ακριβώς γιατί είναι τέχνη και όχι γιατί είναι «τέχνη που διδάσκει», γιατί, σ’ αυτή την περίπτωση, είναι ένα τίποτα και το τίποτα δεν μπορεί να δι­δάσκει. Φαίνεται, βέβαια, ότι, κατά γενική ομολογία, επιθυμούμε μια τέχνη, που να μοιάζει μ’ εκείνη του Risorgimento και όχι με κείνη της εποχής του Ντ’ Ανούντσιο. Αλλά, στην πραγματικότητα, αν το εξετάσουμε προσεχτικά, σ’ αυτή την επιθυμία δεν υπάρχει προτίμηση της μιας τέ­χνης σε βάρος της άλλης, αλλά, καλύτερα, μια προτίμηση μιας ηθικής πραγματικότητας από μιαν άλλη. Όμοια, όποιος θέλει καθρέφτη, να καθρεφτίζει ωραίο, αντί για άσχημο, ένα πρόσωπο, δεν εύχεται για έναν καθρέφτη διαφορετικόν απ’ αυτόν που έχει μπροστά του, αλλά για ένα διαφορετικό πρόσωπο».

«Όταν ένα ποιητικό έργο ή ένας κύκλος ποιημάτων έχει φτιαχτεί, είναι αδύνατο να συνεχίσουμε αυτόν τον κύκλο, με τη μελέτη, τη μίμηση και τις παραλλαγές πάνω σ’ αυτά τα ποιήματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η λεγόμενη ποιητική σχολή, το servum pecus των επιγόνων. Η ποίηση δεν γεννάει ποίηση, η παρθενογένεση δεν έχει θέση. Είναι απαραίτητη η επέμβαση του αντρικού στοιχείου, κάτι που είναι πραγματικό, γεμάτο πάθος, πρακτικό, ηθικό. Οι πιο σπουδαίοι κριτικοί της ποίησης συμβουλεύουν, σ’ αυτή την περίπτωση, να μην ανατρέχουμε σε λογοτεχνικές συνταγές, αλλά, όπως λένε, να «ξαναφτιάξουμε τον άνθρωπο». Με τον καινούριο άνθρωπο και το ξανάνιωμα του πνεύματος, ανατέλλει μια νέα ζωή αγάπης, που απ’ αυτή θα αναβλύσει — αν αναβλύσει — μια καινούρια ποίηση».
 

Ο ιστορικός υλισμός μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την παρατήρηση. Η λογοτεχνία δεν γεννάει λογοτεχνία κλπ., δηλαδή οι ιδεολογίες δεν δημιουργούν ιδεολογίες, τα εποικοδομήματα δεν γεννούν εποικοδομήματα, παρά μόνο από μια κληρονομιά αδράνειας και παθητικότητας. Τα εποικοδομήματα δεν γεννιούνται με «παρθενογένεση», αλλά με την επέμβαση του «αντρικού» στοιχείου, της ιστοριας, της επαναστατικής πραχτικής, που δημιουργεί τον «καινούριο άνθρωπο», δηλαδή, καινούριες κοινωνικές σχέσεις.

Το παραπάνω οδηγεί και στο ότι, ο παλιός «άνθρωπος», με την αλλαγή, γίνεται κι αυτός «καινούριος», επειδή αποκτά νέες σχέσεις, επειδή αναποδογυρίστηκαν εκείνα τα πρωταρχικά στοιχεία. Οπότε, πριν από την παραγωγή ποίησης από τον θετικά δημιουργημένο «καινούριο άνθρωπο», μπο­ρούμε να είμαστε μάρτυρες του «κύκνειου άσματος» του πα­λιού ανθρώπου, που έχει αρνητικά ανανεωθεί. Και, συχνά, αυτό το κύκνειο άσμα είναι εκπληκτικής λαμπρότητας. Το καινούριο ενώνεται με το παλιό, ανάβουν τα πάθη μ’ έναν ασύγκριτο τρόπο. (Δεν είναι, μήπως, η «Θεία Κωμωδία», κατά κάποιο τρόπο, το κύκνειο άσμα του μεσαίωνα, που κι αυτό προηγείται της καινούριας εποχής και της νέας ιστορίας;)
 

Πηγή «Λογοτεχνία και Εθνική Ζωή»

Εκδότης: Στοχαστής, Μετάφραση: Μαστραντώνης, Χρήστος,Έτος Έκδοσης: 1981

 

 

Πηγή :mauroflight.wordpress.com