Η πολιτική οικονομία του Slavoj Zizek: Καταστρέφοντας τα τετράδια της Μαρξιστικής θεωρίας.

γράφει ο Βαγγέλης Ζέρβας

Το κείμενο "η πολιτική οικονομία του Slavoj Zizek: Καταστρέφοντας τα τετράδια της Μαρξιστικής θεωρίας" γράφτηκε στίς αρχές του 2012, με αφορμή ένα άρθρο του Zizek με τίτλο " η εξέγερση της μισθωτής μπουρζουαζίας" που με ενθουσιασμό είχε μεταφραστεί απο ιστολόγια προσκείμενα σε χώρους όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ/ΝΑΡ αλλά και χώρους της "αντιεξουσίας" και δημοσιευτεί χωρίς κανένα κριτικό σχόλιο, η σχόλιο γενικότερα. Ήταν η εποχή που ο Zizek προβαλλόταν απο το αντικαπιταλιστικό και αριστερό διαδίκτυο σαν ένα αριστερός και μαρξιστής διανοούμενος που έβαζε σημαντικά ερωτήματα και για την κριτική του καπιταλισμού: αποσπάσματα λόγων του υπήρχαν στα άρθρα του κάθε καθώς πρέπει αριστερού αναλυτή, οι επισκέψεις και ομιλίες του στην Ελλάδα δημιουργούσαν το αδιαχώρητο ενώ τα βιβλία του έφευγαν με το κιλό απο τα ράφια των βιβλιοπωλείων. 

Στήν συντακτική επιτροπή του Praxis (που τότε είχε την μορφή του blog) δεν είχαμε ποτέ ασχοληθεί με το έργο του. Όταν είδαμε το παραπάνω άρθρο του στην αρχή σκεφτήκαμε απλά να το αναδημοσιεύσουμε με ένα μικρό κριτικό σχόλιο. Όμως η πιο προσεκτική ανάγνωση του άρθρου και κυρίως των βιβλίων στα οποία είχε αναπτυχθεί το περιεχόμενο του, έδειξε ότι εδώ είχαμε να κάνουμε με ένα ολόκληρο αντιδραστικό οικοδόμημα ιδεών. Προυπόθεση της κριτικής ήταν λοιπόν να προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε το έργο του Zizek εκεί που ξεδίπλωνε τις βασικές ιδέες του άρθρου. Έτσι δημιουργήθηκε αυτό το κείμενο.

Ο Zizek, όπως ήταν ξεκάθαρο απο εκείνη την περίοδο, ακολούθησε την πορεία της σοσιαλδημοκρατίας του ΣΥΡΙΖΑ.Οι χώροι που τότε τον χειροκροτούσαν και τον πρόβαλλαν στην αριστερή νεολαία σταμάτησαν να τον δημοσιεύουν, χωρίς ίχνος αυτοκριτικής αλλά και κριτικής γενικά. Εξάλλου ότι ζημιά ήταν να γίνει εκείνη την περίοδο, που διαμόρφωνονταν τα πολιτικά και ιδεολογικά ρεύματα απέναντι στην νέα φάση της κρίσης στην Ελλάδα, έγινε. Παραμένει βέβαια προβεβλημένος απο τους χώρους και τα μέσα του ΣΥΡΙΖΑ λόγω της πολιτικής του στάσης (δηλαδή την φανατική υποστήριξη του Ευρωπαικού Ιμπεριαλισμού της Ε.Ε στην "ανθρωπιστική" της εκδοχή). Μάλιστα αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε και ένα άλλο βιβλίο του το οποίο σίγουρα θα χαιρετίσει μεγάλο μέρος της αριστερής επιστημονικής κοινότητας ώς ενδιαφέρον, συμβολή στην αναζήτηση και άλλα απίθανα. Με αφορμή αυτό το νέο βιβλίο δημοσιεύουμε και εδώ το κείμενο"η πολιτική οικονομία του Slavoj Zizek: Καταστρέφοντας τα τετράδια της Μαρξιστικής θεωρίας" , με τον νέο πρόλογο και χωρίς καμία άλλη αλλαγή απο το αρχικό.

Οι πωλήσεις του νέου βιβλίου θα πάνε σίγουρα καλά και-ποιός ξέρει- ο "φιλόσοφος" θα γεμίσει ξανά αμφιθέατρα καταχειροκροτούμενος για τις "μαρξιστικές" αναλύσεις του. Είναι και αυτά εκδηλώσεις του φαινόμενου της αριστοκρατίας των αριστερών διαννοούμενων, κάτι ανάλογο με την εργατική αριστοκρατία των απαρχών του Ιμπεριαλισμού: Ένα στρώμα της διανόησης αποτελούμενο απο ακαδημαικούς, μεταπτυχιακούς, υπότροφους και το διοικητικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον τους το οποίο λειτουργεί μέσα απο ένα πολυπλόκαμο δίκτυο ευρωπαικών προγραμμάτων, ιδρυμάτων, επιχορηγήσεων, συνεδρίων, δημοσιεύσεων κλπ. Με βασικό σκοπό να διαμορφώνει, σε διεθνικό και εθνικό επίπεδο, μια μηχανή προπαγάνδας του Ευρωπαικού Ιμπεριαλισμού μέσα απο κραυγές για "ανθρώπινα δικαιώματα" που υποστηρίζουν ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και σφαγές, δικαιολογούν τις πολιτικές λιτότητας, και συκοφαντούν όσους αγωνίζονται ενάντια σε αυτές. Και όλα αυτά βέβαια με επαναστατικό και αντιεξουσιαστικό μανδύα, κατάλληλο για τα φοιτητικά και μεταφοιτητικά ακροατήρια αλλά και την αριστερά διαφόρων εκδοχών που είναι έτοιμη πάντα να καταπιεί ότι της σερβίρει το σύστημα με τον μανδύα του καινούργιου. Ακόμα και αν στην πραγματικότητα είναι ένα κακέκτυπο αντιδραστικών θεωριών που πρωτοακούστηκαν 60, 70 η και εκατό χρόνια πρίν.

Δεν έχουν περάσει πολλές μέρες που ο "φιλόσοφος" ξαναχτύπησε, αυτήν την φορά για τον πόλεμο και το προσφυγικό: ".......Ως ρεαλιστής, θεωρώ ότι έπρεπε από την αρχή του εμφυλίου στη Συρία να σταλούν στρατεύματα της Ε.Ε. στα σύνορα Τουρκίας - Συρίας και η ανθρωπιστική βοήθεια να διανεμόταν με αερομεταφορές.....Δεν μπορεί να έρθουν στην Ευρώπη ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Θα αντιμετωπίσουμε επανάσταση των φτωχότερων τάξεων καθοδηγημένη από λαϊκιστές ακροδεξιούς" (απο συνέντευξη στην εφημερίδα Αυγή 28/3/16). Ο Zizek λοιπόν, ανάμεσα στις γνωστές καταγγελίες για τον ρατσισμό κλπ, βάζει την στρατιωτική του στολή και προτείνει να κατέβει ο ιμπεριαλιστικός στρατός στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας και να φράξει τον δρόμο στους πρόσφυγες.

Οι καλοί φίλοι στα δύσκολα φαίνονται. Όμως πρέπει να τονίσουμε ότι το έργο του Zizek ώς θεωρητική παρέμβαση έχει μικρή σημασία. Το βασικό είναι οι αντιδραστικές ιδέες που μεταφέρει, ιδέες που μετέφεραν πάρα πολλοί πρίν απο αυτόν και σίγουρα θα μεταφέρουν και στο μέλλον, με διάφορες παραλλαγές, όταν αυτός πάρει την θέση του στο μουσείο των προοδευτικών υπερβάσεων του μαρξισμού και οι ιμπεριαλιστικοί μηχανισμοί επενδύσουν στους επόμενους. Γιατί αυτό αντιδραστικό θεωρητικό οικοδόμημα η μέρος του, που πλασάρεται με αριστερό και αντιεξουσιαστικό περιτύλιγμα, συνεχίζει και θα συνεχίσει να αναπαράγεται, έστω και με διαφορετικά ονόματα, στο όνομα των κοινωνικών αγώνων και του εργατικού κινήματος. Για αυτό η προσπάθεια για την μαρξιστική κριτική αυτών των αντιλήψεων είναι κρίσιμη, σήμερα που η ανάγκη για την επανεξόρμηση της κομμουνιστικής θεωρίας και πράξης είναι πιο επιτακτική απο ποτέ.

συνεχίστε Praxis