.jpg)
V.I. Lenin
Η μέθοδος πάλης της αστικής διανόησης ενάντια στους εργάτες
Prosveshcheniye, αρ. 6, Ιούνιος 1914
Μετάφραση (από τα αγγλικά): Lenin Reloaded
Σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες στον κόσμο, η αστική τάξη προσφεύγει σε δύο μεθόδους στην πάλη της ενάντια στο εργατικό κίνημα και τα εργατικά κόμματα. Η μία μέθοδος είναι αυτή της βίας, των διώξεων, των απαγορεύσεων και της καταστολής. Στην βάση της, είναι μια φεουδαρχική, μεσαιωνική μέθοδος. Υπάρχουν παντού τμήματα και ομάδες της αστικής τάξης —μικρότερα στις αναπτυγμένες χώρες, μεγαλύτερα στις μη αναπτυγμένες— τα οποία προτιμούν αυτές τις μεθόδους· σε ορισμένες, πολύ κρίσιμες στιγμές στην εργατική πάλη ενάντια στην μισθωτή δουλεία, ολάκερη η αστική τάξη συμφωνεί για την χρήση αυτών των μεθόδων. Ιστορικά παραδείγματα τέτοιων στιγμών μας δίνει ο Χαρτισμός στην Αγγλία και το 1849 και το 1871 στη Γαλλία. [1]
Η άλλη μέθοδος που χρησιμοποιεί η αστική τάξη είναι το να διαιρεί τους εργάτες, να δημιουργεί ρήγματα στις τάξεις τους, να εξαγοράζει ορισμένους εκπροσώπους ή ορισμένες ομάδες του προλεταριάτου ώστε να τους έχει με το μέρος της. Αυτές δεν είναι φεουδαρχικές αλλά καθαρά αστικές και σύγχρονες μέθοδοι, οι οποίες συμβαδίζουν με τα αναπτυγμένα και πολιτισμένα έθιμα του καπιταλισμού και με το δημοκρατικό σύστημα.
Γιατί το δημοκρατικό σύστημα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της αστικής κοινωνίας, το καθαρότερο και πιο τέλειο αστικό χαρακτηριστικό. Σ’ αυτό το σύστημα, η μεγαλύτερη ελευθερία, το μεγαλύτερο εύρος και η μεγαλύτερη καθαρότητα που μπορεί να έχει η ταξική πάλη συνδυάζονται με την μεγαλύτερη πανουργία, με μεταμφιέσεις και τεχνάσματα που έχουν ως στόχο την εξάπλωση της “ιδεολογικής” επιρροής της αστικής τάξης στους μισθωτούς δούλους, ώστε να τους αποτρέψει από την πάλη ενάντια στη μισθωτή δουλεία.
Όντας σε συμφωνία με την τεράστια οπισθοδρομικότητα της Ρωσίας, οι φεουδαρχικές μέθοδοι πολέμου ενάντια στο εργατικό κίνημα κυριαρχούν φρικωδώς στη χώρα. Μετά το 1905, όμως, σημειώθηκε σημαντική “πρόοδος” στην χρήση φιλελεύθερων και δημοκρατικών μεθόδων για να εξαπατηθούν και να διαφθαρούν οι εργάτες. Ανάμεσα στις φιλελεύθερες μεθόδους έχουμε, για παράδειγμα: την άνοδο του εθνικισμού, μια ισχυρότερη τάση για την αναπαλαίωση και αναζωογόνηση της θρησκείας “για το λαό” (η οποία πήρε, άμμεσα και έμμεσα, τη μορφή της ανάπτυξης της ιδεαλιστικής, καντιανής και μαχιστικής φιλοσοφίας), τις “επιτυχίες” των αστικών θεωριών για την πολιτική οικονομία (σε συνδυασμό με την εργατική θεωρία της αξίας ή αντικαθιστώντας την), κλπ κλπ.
Ανάμεσα στις δημοκρατικές μεθόδους εξαπάτησης των εργατών και υποταγής τους στην αστική ιδεολογία είναι οι ποικιλίες των λιβινταριστών [εξαϋλωτών], των ναρόντνικων και των καντέτων. Η πρόθεσή μας στο άρθρο αυτό, που αφορά κάποια σημαίνοντα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις παρυφές του εργατικού κινήματος, είναι να επιστήσουμε την προσοχή του αναγνώστη σ’ αυτές τις μεθόδους.
Ι. Η συμμαχία των λικβινταριστών και των ναρόντνικων ενάντια στους εργάτες
Λέγεται πως η ιστορία αγαπά την ειρωνεία, το να παίζει παιχνίδια στους ανθρώπους, να συσκοτίζει την δυνατότητά τους για κατανόηση. Στην ιστορία, αυτό συμβαίνει διαρκώς στα άτομα, τις ομάδες ή τις τάσεις που δεν έχουν επίγνωση του τι πραγματικά εκπροσωπούν, δηλαδή που δεν μπορούν να κατανοήσουν σε ποια τάξη προσανατολίζονται στην πραγματικότητα (και όχι στη φαντασία τους). Το αν η έλλειψη αυτή κατανόησης είναι γνήσια ή υποκριτική είναι ερώτημα που μπορεί να απασχολεί τον βιογράφο κάποιου συγκεκριμένου ατόμου· για τον μελετητή όμως της πολιτικής, είναι ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας το πολύ.
Το σημαντικό θέμα είναι το πώς η ιστορία και η πολιτική ξεμπροστιάζουν τις ομάδες και τις τάσεις και αποκαλύπτουν τον αστικό χαρακτήρα που κρύβεται πίσω απ’ την ψευτοσοσιαλιστική ή ψευτομαρξιστική τους φρασεολογία. Στην εποχή των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων, πάρα πολλές ομάδες και τάσεις, παντού, σε όλο τον κόσμο, φαντάστηκαν πως ήταν “σοσιαλιστές” και πόζαραν ως τέτοιοι (βλέπε για παράδειγμα τις σχολές που καταλογογραφούν οι Μαρξ και Ένγκελς στο τρίτο κεφάλαιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου) [2]. Η ιστορία τις έχει ξεμπροστιάσει γρήγορα, σε δέκα με είκοσι χρόνια, ή και λιγότερο.
Σήμερα, η Ρωσία περνά από μια τέτοια ακριβώς φάση.
Πάνε πάνω από δέκα χρόνια τώρα που οι Οικονομολόγοι, και έπειτα οι διάδοχοί τους οι Μενσεβίκοι, και μετά οι διάδοχοι των Μενσεβίκων —οι λικβινταριστές— άρχισαν να ξεκόβουν από το εργατικό κίνημα.
Οι μενσεβίκοι ήταν ιδιαίτερα επιθετικοί στις δηλώσεις τους πως οι μπολσεβίκοι είχαν προσεγγίσει τους ναρόντνικους.
Και τώρα έχουμε μπροστά μας μια πολύ ξεκάθαρη συμμαχία μεταξύ λικβινταριστών και ναρόντνικων, που έχει ως στόχο την εργατική τάξη και τους μπολσεβίκους, που έμειναν πιστοί στην τάξη αυτή.
Η συμμαχία της μικροαστικής διανόησης—των λικβινταριστών και των ναρόντνικων—ενάντια στους εργάτες αναπτύχθηκε αυθόρμητα. Στην αρχή, την προκάλεσε η “πρακτική.” Δεν είναι άξιο απορίας που ο κόσμος λέει πως η πρακτική προπορεύεται της θεωρίας (ειδικά στις περιπτώσεις όσων καθοδηγούνται από ψευδείς θεωρίες). Όταν οι εργάτες της Πετρούπολης απομάκρυναν τους λικβινταριστές από την εξουσία, όταν απέβαλλαν αυτούς τους εκπροσώπους της αστικής επιρροής από τα διοικητικά συμβούλια των συνδικάτων και από τις υπεύθυνες θέσεις στα συμβούλια των Ασφαλειών, οι λικβινταριστές βρέθηκαν σε συμμαχία με τους ναρόντνικους.
“Μόλις βρεθήκαμε βαλλόμενοι (όταν έγιναν οι εκλογές για τα συμβούλια των Ασφαλιστικών)”, γράφει ένας ειλικρινής και αφελής ναρόντνικος στην Stoikaya Mysl, αρ. 5, “η στενόμυαλη και σεχταριστική στάση των πραβδιστών έγινε μεμιάς ξεκάθαρη. Αλλά δεν χάσαμε την ελπίδα μας. Μαζί με τους λικβινταριστές φτιάξαμε μη σεχταριστική λίστα εκλογικών εκπροσώπων που μας έδωσε μια θέση στο Συμβούλιο και δύο θέσεις αναπληρωτών” (βλ. Put Pravdy αρ. 38, 16 Μαρτίου 1914).
Φτωχοί λικβινταριστές, τι άσχημο παιχνίδι που τους έπαιξε η ιστορία! Πόσο ανελέητα τους ξεμπρόστιασε ο νέος “φίλος και σύμμαχός τους” ο αριστερός ναρόντνικ!
Οι λικβινταριστές δεν κατάφεραν ούτε να αποκηρύξουν τις δικές τους επίσημες δηλώσεις και αποφάσεις από το 1903 και μετά, όπου περιέγραφαν τους αριστερούς ναρόντνικους ως αστούς δημοκράτες!
Η ιστορία πήρε παραμάζωμα τις φράσεις, διέλυσε τις αυταπάτες και ξεμπρόστιασε την ταξική φύση των ομάδων. Τόσο οι ναρόντνικοι όσο και οι λικβινταριστές είναι ομάδες μικροαστών διανοουμένων, τους οποίους οι μαρξιστές εργάτες απέβαλλαν από το κίνημα, και που προσπαθούν να ξανατρυπώσουν σ’ αυτό με ψεύτικα προσχήματα.
Χρησιμοποιούν το πιασάρικο σύνθημα “σεχταρισμός” ως μανδύα. Είναι η λέξη που ο διαβόητος Ακίμοφ, ο αρχηγός των οικονομολόγων, χρησιμοποίησε ως όπλο ενάντια στους ισκραϊστές στο Δεύτερο Συνέδριο του κόμματος το 1903. Το σύνθημα του Ακίμοφ, σύνθημα ενός ακραίου οπορτουνιστή, ήταν το μόνο όπλο που απέμεινε στους λικβινταριστές και τους ναρόντνικους. Αυτό το κουρέλι του περιοδικού Sovremennik [Σύγχρονο] φαινόταν να έχει έρθει στον κόσμο με τον ενσυνείδητο στόχο να αποκαλύψει σε όλους τους μορφωμένους ανθρώπους πόσο σάπιο, άχρηστο και σκουριασμένο ήταν αυτό το όπλο.
Αυτό το Sovremennik αποτελεί ένα μάλλον εκπληκτικό γεγονός στον δημοκρατικό δημοσιογραφικό μας κόσμο. Δίπλα-δίπλα με τα ονόματα των περιστασιακών αρθρογράφων (η ανάγκη οδηγεί κάθε είδους ανθρώπους σε παράξενα περιοδικά για να βγάλουν λίγα λεφτά!), βρίσκουμε έναν προφανώς ενδεικτικό συνδυασμό ονομάτων που έχουν στόχο να εκπροσωπήσουν τον συνδυασμό τάσεων.
Ο φιλελεύθερος Bogucharsky· οι ναρόντνικοι Sukhanov, Rakitnikov, Voronov, Chernov, και άλλοι· οι λικβινταριστές Dan, Martov· ο Τρότσκι και ο Sher (το όνομα του Potresov ανακοινώθηκε στο τεύχος 66 της Severnaya Rabochaya Gazeta δίπλα σ’ αυτό του Πλεχάνοφ, αλλά για κάποιο λόγο…εξαφανίστηκε μετά)· οι μαχιστές Μπαζάροφ και Λουνατσάρσκι, και τέλος, ο Πλεχάνοφ, ο βασικός ήρωας της εφημερίδας Yedinstvo (γράφεται και με μικρό και με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα): αυτά είναι τα κραυγαλέα ονόματα που αστράφτουν στη λίστα των αρθρογράφων του Sovremennik. Και σε πλήρη συμφωνία με τούτο, η κορωνίδα των τάσεων που εκφράζονται στο περιοδικό είναι η προώθηση (εκ μέρους των ναρόντνικων) της συμμαχίας των ίδιων και των “μαρξιστών” (δεν κάνω πλάκα!).
Ο αναγνώστης μπορεί να κρίνει ο ίδιος το ποιον αυτής της προώθησης από τα άρθρα που γράφει ο κύριος Σουχάνοφ, ο επικεφαλής αυτού του περιοδικού. Ορίστε κάποιες από τις σημαντικότερες “ιδέες” αυτού του κυρίου:
“Το παλιό χάσμα, όπως και να έχει, έχει εξαφανιστεί. Δεν είναι πλέον εφικτό να καθορίσουμε πού τελειώνει ο μαρξισμός και πού ξεκινά ο ναροντνισμός. Και οι δύο βρίσκονται και από τις δύο πλευρές. Και οι δύο πλευρές δεν είναι ούτε μαρξιστικές ούτε “ναρόντνικες”. Πράγματι, θα μπορούσε, ή μπορεί, να γίνει διαφορετικά; Μπορεί οποιοσδήποτε κολλεκτιβιστής στον εικοστό αιώνα να σκεφτεί με τρόπο που να μην είναι μαρξιστικός; Και μπορεί οποισδήποτε σοσιαλιστής στη Ρωσία να είναι κάτι άλλο από ναρόντνικος;”
“Ό,τι είπαμε για το ναρόντνικο αγροτικό πρόγραμμα πρέπει να ειπωθεί και για το σημερινό μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα: σε ό,τι αφορά την μέθοδο με την οποία περιγράφει το θέμα είναι μαρξιστικό, αλλά στους πρακτικούς του στόχους είναι ναρόντνικο. Επικαλείται την “ιστορική πορεία των πραγμάτων” και προσπαθεί να αφομοιώσει το σύνθημα ‘γη και ελευθερία’.” (Sovremennik, αρ. 7, σ. 75-76).
Νομίζω πως αυτά αρκούν!
Αυτός ο κύριος Σουχάνοφ κομπάζει δημοσίως ότι ο Πλεχάνοφ συμφωνεί μαζί του. Αλλά ο Πλεχάνοφ σιωπά!
Αλλά ας εξετάσουμε το είδος επιχειρήματος που παρουσιάζει ο κύριος Σουχάνοφ. Αυτός ο νέος σύμμαχος του Πλεχάνοφ και των εξαϋλωτών έχει “εξαϋλώσει” τη διαφορά ανάμεσα στον μαρξισμό και τον ναροντνισμό στη βάση του γεγονότος ότι, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται, οι πρακτικοί στόχοι και των δύο τάσεων ενσωματώνουν το σύνθημα “γη και ελευθερία.”
Πρόκειται, συνολικά και κυριολεκτικά, για την υπεράσπιση της “ενότητας” ανάμεσα στους εργάτες και την αστική τάξη. Θα μπορούσαμε να πούμε, για παράδειγμα, ότι “σε ό,τι αφορά τους πρακτικούς τους στόχους”, τόσο η εργατική τάξη όσο και η φιλελεύθερη μπουρζουαζία “αγωνίζονται να αφομοιώσουν” το σύνθημα του Συντάγματος. Από αυτό, ο έξυπνος κύριος Σουχάνοφ θα έπρεπε να αντλήσει το συμπέρασμα ότι το χάσμα μεταξύ προλεταριάτου και μπουρζουαζίας έχει “εξαϋλωθεί” και ότι είναι “είναι αδύνατο να καθορίσεις πού τελειώνει” η προλεταριακή δημοκρατία και πού αρχίζει η αστική.
Ας πάρουμε το κείμενο του μαρξιστικού αγροτικού προγράμματος. Ο Σουχάνοφ φέρεται όπως όλοι οι φιλελεύθεροι αστοί, όταν διαλέγουν ένα “πρακτικό” σύνθημα (“Σύνταγμα!”) και δηλώνουν πως η διαφορά ανάμεσα στην σοσιαλιστική και την αστική θεώρηση του κόσμου είναι ζήτημα “αφηρημένης θεωρίας”! Εμάς όμως θα μας επιτρέψετε να θεωρούμε ότι το νόημα και η σημασία των πρακτικών συνθημάτων, το ποιας τάξης συμφέροντα υπηρετούν αυτά τα συνθήματα, και το πώς τα υπηρετούν, είναι ζητήματα για τα οποία δεν μπορεί να είναι αδιάφοροι οι ταξικά ενσυνείδητοι εργάτες και όλοι όσοι έχουν νοήμον ενδιαφέρον για την πολιτική.
Περνάμε στο μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα (στο οποίο ο κύριος Σουχάνοφ αναφέρθηκε για να το διαστρεβλώσει εντελώς) και βρίσκουμε αμέσως, δίπλα στα πρακτικά σημεία που είναι ζητήματα όπου υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στους μαρξιστές (για παράδειγμα, την δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης), άλλα σημεία, τα οποία είναι αναμφισβήτητα.
“Με τον στόχο της εξάλειψης των υπολειμμάτων του συστήματος της δουλοπαροικίας, τα οποία αποτελούν άμεσο και δυσβάσταχτο βάρος για τους αγρότες, και με σκοπό τη διευκόλυνση της ελεύθερης ανάπτυξης της ταξικής πάλης στις αγροτικές περιοχές”…έτσι ξεκινά το μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα. Για τον κύριο Σουχάνοφ, αυτό είναι ασήμαντη “αφηρημένη θεωρία”! Το αν θέλουμε το σύνταγμα για να διευκολύνουμε την ελεύθερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη ή για να διευκολύνουμε την “κοινωνική συμφιλίωση” ανάμεσα στους εργάτες και τους καπιταλιστές είναι ζήτημα άνευ σημασίας· είναι “αφηρημένη θεωρία”. Αυτό θέλουν να πιστέψουμε όλοι οι αστοί.
Όταν προσπαθεί να πείσει τους εργάτες για κάτι τέτοιο, ο αστός εκφράζει ορθά τα δικά του ταξικά συμφέροντα. Ο κύριος Σουχάνοφ φέρεται εντελώς ως αστός όταν υποβαθμίζει την σημασία του γιατί χρειαζόμαστε τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις: ώστε να διευκολύνουμε την ελεύθερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης ανάμεσα στους μισθωτούς και τους αφέντες τους, μικρούς και μεγάλους, ή ώστε να διευκολύνουμε την “κοινωνική συμφιλίωση” ανάμεσά τους με τη βοήθεια αστικών συνθημάτων όπως αυτό της “εργατικής” οικονομίας;
Λίγο μετά, διαβάζουμε στο μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα ότι οι μαρξιστές “θα αντιτίθενται πάντοτε και σταθερά σε κάθε απόπειρα παρεμπόδισης της οικονομικής προόδου.” Όπως είναι γνωστό, αυτός είναι ο λόγος που οι μαρξιστές δηλώνουν ότι κάθε προσπάθεια, όσο μικρή κι αν είναι, να περιοριστεί η ελευθερία της κινητικότητας (της αγοράς, πώλησης, ενοικίασης, κλπ) της αγροτικής γης είναι αντιδραστικό μέτρο, το οποίο ζημιώνει τους εργάτες και την κοινωνική ανάπτυξη γενικά.
Οι ναρόντνικοι —από τον “καντέτο” Peshekhonov στους αριστερούς ναρόντνικους του Smelaya Mysl— εκπροσωπούν τον περιορισμό της κινητοποίησης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι ναρόντικοι, λένε οι μαρξιστές, είναι οι χειρότεροι αντιδραστικοί σε ό,τι αφορά το θέμα αυτό.
Ο κύριος Σουχάνοφ αγνοεί το σημείο αυτό. Διστάζει να ανακαλέσει στη μνήμη του το γεγονός ότι αυτό ήταν που έκανε τον Πλεχάνοφ να αποκαλέσει τους ναρόντνικους “αντιδραστικούς σοσιαλιστές”. Ο κύριος Σουχάνοφ παρακάμπτει την “αφηρημένη θεωρία” στη βάση της διαβεβαίωσης ότι ο ίδιος εκπροσωπεί την “πρακτική”, και παρακάμπτει την “πρακτική” (την ελευθερία της κινητικότητας της αγροτικής γης) στη βάση της γενικής διαβεβαίωσης ότι εκπροσωπεί το σύνθημα “γη και ελευθερία.”
Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο. Ο κύριος Σουχάνοφ δεν είναι τίποτε άλλο από ένας αστός ο οποίος προσπαθεί να συσκοτίσει την ταξική πάλη ανάμεσα στους εργάτες και τα αφεντικά.
Πηγή: Lenin Reloaded via Praxis
Η μέθοδος πάλης της αστικής διανόησης ενάντια στους εργάτες
Prosveshcheniye, αρ. 6, Ιούνιος 1914
Μετάφραση (από τα αγγλικά): Lenin Reloaded
Σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες στον κόσμο, η αστική τάξη προσφεύγει σε δύο μεθόδους στην πάλη της ενάντια στο εργατικό κίνημα και τα εργατικά κόμματα. Η μία μέθοδος είναι αυτή της βίας, των διώξεων, των απαγορεύσεων και της καταστολής. Στην βάση της, είναι μια φεουδαρχική, μεσαιωνική μέθοδος. Υπάρχουν παντού τμήματα και ομάδες της αστικής τάξης —μικρότερα στις αναπτυγμένες χώρες, μεγαλύτερα στις μη αναπτυγμένες— τα οποία προτιμούν αυτές τις μεθόδους· σε ορισμένες, πολύ κρίσιμες στιγμές στην εργατική πάλη ενάντια στην μισθωτή δουλεία, ολάκερη η αστική τάξη συμφωνεί για την χρήση αυτών των μεθόδων. Ιστορικά παραδείγματα τέτοιων στιγμών μας δίνει ο Χαρτισμός στην Αγγλία και το 1849 και το 1871 στη Γαλλία. [1]
Η άλλη μέθοδος που χρησιμοποιεί η αστική τάξη είναι το να διαιρεί τους εργάτες, να δημιουργεί ρήγματα στις τάξεις τους, να εξαγοράζει ορισμένους εκπροσώπους ή ορισμένες ομάδες του προλεταριάτου ώστε να τους έχει με το μέρος της. Αυτές δεν είναι φεουδαρχικές αλλά καθαρά αστικές και σύγχρονες μέθοδοι, οι οποίες συμβαδίζουν με τα αναπτυγμένα και πολιτισμένα έθιμα του καπιταλισμού και με το δημοκρατικό σύστημα.
Γιατί το δημοκρατικό σύστημα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της αστικής κοινωνίας, το καθαρότερο και πιο τέλειο αστικό χαρακτηριστικό. Σ’ αυτό το σύστημα, η μεγαλύτερη ελευθερία, το μεγαλύτερο εύρος και η μεγαλύτερη καθαρότητα που μπορεί να έχει η ταξική πάλη συνδυάζονται με την μεγαλύτερη πανουργία, με μεταμφιέσεις και τεχνάσματα που έχουν ως στόχο την εξάπλωση της “ιδεολογικής” επιρροής της αστικής τάξης στους μισθωτούς δούλους, ώστε να τους αποτρέψει από την πάλη ενάντια στη μισθωτή δουλεία.
Όντας σε συμφωνία με την τεράστια οπισθοδρομικότητα της Ρωσίας, οι φεουδαρχικές μέθοδοι πολέμου ενάντια στο εργατικό κίνημα κυριαρχούν φρικωδώς στη χώρα. Μετά το 1905, όμως, σημειώθηκε σημαντική “πρόοδος” στην χρήση φιλελεύθερων και δημοκρατικών μεθόδων για να εξαπατηθούν και να διαφθαρούν οι εργάτες. Ανάμεσα στις φιλελεύθερες μεθόδους έχουμε, για παράδειγμα: την άνοδο του εθνικισμού, μια ισχυρότερη τάση για την αναπαλαίωση και αναζωογόνηση της θρησκείας “για το λαό” (η οποία πήρε, άμμεσα και έμμεσα, τη μορφή της ανάπτυξης της ιδεαλιστικής, καντιανής και μαχιστικής φιλοσοφίας), τις “επιτυχίες” των αστικών θεωριών για την πολιτική οικονομία (σε συνδυασμό με την εργατική θεωρία της αξίας ή αντικαθιστώντας την), κλπ κλπ.
Ανάμεσα στις δημοκρατικές μεθόδους εξαπάτησης των εργατών και υποταγής τους στην αστική ιδεολογία είναι οι ποικιλίες των λιβινταριστών [εξαϋλωτών], των ναρόντνικων και των καντέτων. Η πρόθεσή μας στο άρθρο αυτό, που αφορά κάποια σημαίνοντα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις παρυφές του εργατικού κινήματος, είναι να επιστήσουμε την προσοχή του αναγνώστη σ’ αυτές τις μεθόδους.
Ι. Η συμμαχία των λικβινταριστών και των ναρόντνικων ενάντια στους εργάτες
Λέγεται πως η ιστορία αγαπά την ειρωνεία, το να παίζει παιχνίδια στους ανθρώπους, να συσκοτίζει την δυνατότητά τους για κατανόηση. Στην ιστορία, αυτό συμβαίνει διαρκώς στα άτομα, τις ομάδες ή τις τάσεις που δεν έχουν επίγνωση του τι πραγματικά εκπροσωπούν, δηλαδή που δεν μπορούν να κατανοήσουν σε ποια τάξη προσανατολίζονται στην πραγματικότητα (και όχι στη φαντασία τους). Το αν η έλλειψη αυτή κατανόησης είναι γνήσια ή υποκριτική είναι ερώτημα που μπορεί να απασχολεί τον βιογράφο κάποιου συγκεκριμένου ατόμου· για τον μελετητή όμως της πολιτικής, είναι ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας το πολύ.
Το σημαντικό θέμα είναι το πώς η ιστορία και η πολιτική ξεμπροστιάζουν τις ομάδες και τις τάσεις και αποκαλύπτουν τον αστικό χαρακτήρα που κρύβεται πίσω απ’ την ψευτοσοσιαλιστική ή ψευτομαρξιστική τους φρασεολογία. Στην εποχή των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων, πάρα πολλές ομάδες και τάσεις, παντού, σε όλο τον κόσμο, φαντάστηκαν πως ήταν “σοσιαλιστές” και πόζαραν ως τέτοιοι (βλέπε για παράδειγμα τις σχολές που καταλογογραφούν οι Μαρξ και Ένγκελς στο τρίτο κεφάλαιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου) [2]. Η ιστορία τις έχει ξεμπροστιάσει γρήγορα, σε δέκα με είκοσι χρόνια, ή και λιγότερο.
Σήμερα, η Ρωσία περνά από μια τέτοια ακριβώς φάση.
Πάνε πάνω από δέκα χρόνια τώρα που οι Οικονομολόγοι, και έπειτα οι διάδοχοί τους οι Μενσεβίκοι, και μετά οι διάδοχοι των Μενσεβίκων —οι λικβινταριστές— άρχισαν να ξεκόβουν από το εργατικό κίνημα.
Οι μενσεβίκοι ήταν ιδιαίτερα επιθετικοί στις δηλώσεις τους πως οι μπολσεβίκοι είχαν προσεγγίσει τους ναρόντνικους.
Και τώρα έχουμε μπροστά μας μια πολύ ξεκάθαρη συμμαχία μεταξύ λικβινταριστών και ναρόντνικων, που έχει ως στόχο την εργατική τάξη και τους μπολσεβίκους, που έμειναν πιστοί στην τάξη αυτή.
Η συμμαχία της μικροαστικής διανόησης—των λικβινταριστών και των ναρόντνικων—ενάντια στους εργάτες αναπτύχθηκε αυθόρμητα. Στην αρχή, την προκάλεσε η “πρακτική.” Δεν είναι άξιο απορίας που ο κόσμος λέει πως η πρακτική προπορεύεται της θεωρίας (ειδικά στις περιπτώσεις όσων καθοδηγούνται από ψευδείς θεωρίες). Όταν οι εργάτες της Πετρούπολης απομάκρυναν τους λικβινταριστές από την εξουσία, όταν απέβαλλαν αυτούς τους εκπροσώπους της αστικής επιρροής από τα διοικητικά συμβούλια των συνδικάτων και από τις υπεύθυνες θέσεις στα συμβούλια των Ασφαλειών, οι λικβινταριστές βρέθηκαν σε συμμαχία με τους ναρόντνικους.
“Μόλις βρεθήκαμε βαλλόμενοι (όταν έγιναν οι εκλογές για τα συμβούλια των Ασφαλιστικών)”, γράφει ένας ειλικρινής και αφελής ναρόντνικος στην Stoikaya Mysl, αρ. 5, “η στενόμυαλη και σεχταριστική στάση των πραβδιστών έγινε μεμιάς ξεκάθαρη. Αλλά δεν χάσαμε την ελπίδα μας. Μαζί με τους λικβινταριστές φτιάξαμε μη σεχταριστική λίστα εκλογικών εκπροσώπων που μας έδωσε μια θέση στο Συμβούλιο και δύο θέσεις αναπληρωτών” (βλ. Put Pravdy αρ. 38, 16 Μαρτίου 1914).
Φτωχοί λικβινταριστές, τι άσχημο παιχνίδι που τους έπαιξε η ιστορία! Πόσο ανελέητα τους ξεμπρόστιασε ο νέος “φίλος και σύμμαχός τους” ο αριστερός ναρόντνικ!
Οι λικβινταριστές δεν κατάφεραν ούτε να αποκηρύξουν τις δικές τους επίσημες δηλώσεις και αποφάσεις από το 1903 και μετά, όπου περιέγραφαν τους αριστερούς ναρόντνικους ως αστούς δημοκράτες!
Η ιστορία πήρε παραμάζωμα τις φράσεις, διέλυσε τις αυταπάτες και ξεμπρόστιασε την ταξική φύση των ομάδων. Τόσο οι ναρόντνικοι όσο και οι λικβινταριστές είναι ομάδες μικροαστών διανοουμένων, τους οποίους οι μαρξιστές εργάτες απέβαλλαν από το κίνημα, και που προσπαθούν να ξανατρυπώσουν σ’ αυτό με ψεύτικα προσχήματα.
Χρησιμοποιούν το πιασάρικο σύνθημα “σεχταρισμός” ως μανδύα. Είναι η λέξη που ο διαβόητος Ακίμοφ, ο αρχηγός των οικονομολόγων, χρησιμοποίησε ως όπλο ενάντια στους ισκραϊστές στο Δεύτερο Συνέδριο του κόμματος το 1903. Το σύνθημα του Ακίμοφ, σύνθημα ενός ακραίου οπορτουνιστή, ήταν το μόνο όπλο που απέμεινε στους λικβινταριστές και τους ναρόντνικους. Αυτό το κουρέλι του περιοδικού Sovremennik [Σύγχρονο] φαινόταν να έχει έρθει στον κόσμο με τον ενσυνείδητο στόχο να αποκαλύψει σε όλους τους μορφωμένους ανθρώπους πόσο σάπιο, άχρηστο και σκουριασμένο ήταν αυτό το όπλο.
Αυτό το Sovremennik αποτελεί ένα μάλλον εκπληκτικό γεγονός στον δημοκρατικό δημοσιογραφικό μας κόσμο. Δίπλα-δίπλα με τα ονόματα των περιστασιακών αρθρογράφων (η ανάγκη οδηγεί κάθε είδους ανθρώπους σε παράξενα περιοδικά για να βγάλουν λίγα λεφτά!), βρίσκουμε έναν προφανώς ενδεικτικό συνδυασμό ονομάτων που έχουν στόχο να εκπροσωπήσουν τον συνδυασμό τάσεων.
Ο φιλελεύθερος Bogucharsky· οι ναρόντνικοι Sukhanov, Rakitnikov, Voronov, Chernov, και άλλοι· οι λικβινταριστές Dan, Martov· ο Τρότσκι και ο Sher (το όνομα του Potresov ανακοινώθηκε στο τεύχος 66 της Severnaya Rabochaya Gazeta δίπλα σ’ αυτό του Πλεχάνοφ, αλλά για κάποιο λόγο…εξαφανίστηκε μετά)· οι μαχιστές Μπαζάροφ και Λουνατσάρσκι, και τέλος, ο Πλεχάνοφ, ο βασικός ήρωας της εφημερίδας Yedinstvo (γράφεται και με μικρό και με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα): αυτά είναι τα κραυγαλέα ονόματα που αστράφτουν στη λίστα των αρθρογράφων του Sovremennik. Και σε πλήρη συμφωνία με τούτο, η κορωνίδα των τάσεων που εκφράζονται στο περιοδικό είναι η προώθηση (εκ μέρους των ναρόντνικων) της συμμαχίας των ίδιων και των “μαρξιστών” (δεν κάνω πλάκα!).
Ο αναγνώστης μπορεί να κρίνει ο ίδιος το ποιον αυτής της προώθησης από τα άρθρα που γράφει ο κύριος Σουχάνοφ, ο επικεφαλής αυτού του περιοδικού. Ορίστε κάποιες από τις σημαντικότερες “ιδέες” αυτού του κυρίου:
“Το παλιό χάσμα, όπως και να έχει, έχει εξαφανιστεί. Δεν είναι πλέον εφικτό να καθορίσουμε πού τελειώνει ο μαρξισμός και πού ξεκινά ο ναροντνισμός. Και οι δύο βρίσκονται και από τις δύο πλευρές. Και οι δύο πλευρές δεν είναι ούτε μαρξιστικές ούτε “ναρόντνικες”. Πράγματι, θα μπορούσε, ή μπορεί, να γίνει διαφορετικά; Μπορεί οποιοσδήποτε κολλεκτιβιστής στον εικοστό αιώνα να σκεφτεί με τρόπο που να μην είναι μαρξιστικός; Και μπορεί οποισδήποτε σοσιαλιστής στη Ρωσία να είναι κάτι άλλο από ναρόντνικος;”
“Ό,τι είπαμε για το ναρόντνικο αγροτικό πρόγραμμα πρέπει να ειπωθεί και για το σημερινό μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα: σε ό,τι αφορά την μέθοδο με την οποία περιγράφει το θέμα είναι μαρξιστικό, αλλά στους πρακτικούς του στόχους είναι ναρόντνικο. Επικαλείται την “ιστορική πορεία των πραγμάτων” και προσπαθεί να αφομοιώσει το σύνθημα ‘γη και ελευθερία’.” (Sovremennik, αρ. 7, σ. 75-76).
Νομίζω πως αυτά αρκούν!
Αυτός ο κύριος Σουχάνοφ κομπάζει δημοσίως ότι ο Πλεχάνοφ συμφωνεί μαζί του. Αλλά ο Πλεχάνοφ σιωπά!
Αλλά ας εξετάσουμε το είδος επιχειρήματος που παρουσιάζει ο κύριος Σουχάνοφ. Αυτός ο νέος σύμμαχος του Πλεχάνοφ και των εξαϋλωτών έχει “εξαϋλώσει” τη διαφορά ανάμεσα στον μαρξισμό και τον ναροντνισμό στη βάση του γεγονότος ότι, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται, οι πρακτικοί στόχοι και των δύο τάσεων ενσωματώνουν το σύνθημα “γη και ελευθερία.”
Πρόκειται, συνολικά και κυριολεκτικά, για την υπεράσπιση της “ενότητας” ανάμεσα στους εργάτες και την αστική τάξη. Θα μπορούσαμε να πούμε, για παράδειγμα, ότι “σε ό,τι αφορά τους πρακτικούς τους στόχους”, τόσο η εργατική τάξη όσο και η φιλελεύθερη μπουρζουαζία “αγωνίζονται να αφομοιώσουν” το σύνθημα του Συντάγματος. Από αυτό, ο έξυπνος κύριος Σουχάνοφ θα έπρεπε να αντλήσει το συμπέρασμα ότι το χάσμα μεταξύ προλεταριάτου και μπουρζουαζίας έχει “εξαϋλωθεί” και ότι είναι “είναι αδύνατο να καθορίσεις πού τελειώνει” η προλεταριακή δημοκρατία και πού αρχίζει η αστική.
Ας πάρουμε το κείμενο του μαρξιστικού αγροτικού προγράμματος. Ο Σουχάνοφ φέρεται όπως όλοι οι φιλελεύθεροι αστοί, όταν διαλέγουν ένα “πρακτικό” σύνθημα (“Σύνταγμα!”) και δηλώνουν πως η διαφορά ανάμεσα στην σοσιαλιστική και την αστική θεώρηση του κόσμου είναι ζήτημα “αφηρημένης θεωρίας”! Εμάς όμως θα μας επιτρέψετε να θεωρούμε ότι το νόημα και η σημασία των πρακτικών συνθημάτων, το ποιας τάξης συμφέροντα υπηρετούν αυτά τα συνθήματα, και το πώς τα υπηρετούν, είναι ζητήματα για τα οποία δεν μπορεί να είναι αδιάφοροι οι ταξικά ενσυνείδητοι εργάτες και όλοι όσοι έχουν νοήμον ενδιαφέρον για την πολιτική.
Περνάμε στο μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα (στο οποίο ο κύριος Σουχάνοφ αναφέρθηκε για να το διαστρεβλώσει εντελώς) και βρίσκουμε αμέσως, δίπλα στα πρακτικά σημεία που είναι ζητήματα όπου υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στους μαρξιστές (για παράδειγμα, την δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης), άλλα σημεία, τα οποία είναι αναμφισβήτητα.
“Με τον στόχο της εξάλειψης των υπολειμμάτων του συστήματος της δουλοπαροικίας, τα οποία αποτελούν άμεσο και δυσβάσταχτο βάρος για τους αγρότες, και με σκοπό τη διευκόλυνση της ελεύθερης ανάπτυξης της ταξικής πάλης στις αγροτικές περιοχές”…έτσι ξεκινά το μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα. Για τον κύριο Σουχάνοφ, αυτό είναι ασήμαντη “αφηρημένη θεωρία”! Το αν θέλουμε το σύνταγμα για να διευκολύνουμε την ελεύθερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη ή για να διευκολύνουμε την “κοινωνική συμφιλίωση” ανάμεσα στους εργάτες και τους καπιταλιστές είναι ζήτημα άνευ σημασίας· είναι “αφηρημένη θεωρία”. Αυτό θέλουν να πιστέψουμε όλοι οι αστοί.
Όταν προσπαθεί να πείσει τους εργάτες για κάτι τέτοιο, ο αστός εκφράζει ορθά τα δικά του ταξικά συμφέροντα. Ο κύριος Σουχάνοφ φέρεται εντελώς ως αστός όταν υποβαθμίζει την σημασία του γιατί χρειαζόμαστε τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις: ώστε να διευκολύνουμε την ελεύθερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης ανάμεσα στους μισθωτούς και τους αφέντες τους, μικρούς και μεγάλους, ή ώστε να διευκολύνουμε την “κοινωνική συμφιλίωση” ανάμεσά τους με τη βοήθεια αστικών συνθημάτων όπως αυτό της “εργατικής” οικονομίας;
Λίγο μετά, διαβάζουμε στο μαρξιστικό αγροτικό πρόγραμμα ότι οι μαρξιστές “θα αντιτίθενται πάντοτε και σταθερά σε κάθε απόπειρα παρεμπόδισης της οικονομικής προόδου.” Όπως είναι γνωστό, αυτός είναι ο λόγος που οι μαρξιστές δηλώνουν ότι κάθε προσπάθεια, όσο μικρή κι αν είναι, να περιοριστεί η ελευθερία της κινητικότητας (της αγοράς, πώλησης, ενοικίασης, κλπ) της αγροτικής γης είναι αντιδραστικό μέτρο, το οποίο ζημιώνει τους εργάτες και την κοινωνική ανάπτυξη γενικά.
Οι ναρόντνικοι —από τον “καντέτο” Peshekhonov στους αριστερούς ναρόντνικους του Smelaya Mysl— εκπροσωπούν τον περιορισμό της κινητοποίησης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι ναρόντικοι, λένε οι μαρξιστές, είναι οι χειρότεροι αντιδραστικοί σε ό,τι αφορά το θέμα αυτό.
Ο κύριος Σουχάνοφ αγνοεί το σημείο αυτό. Διστάζει να ανακαλέσει στη μνήμη του το γεγονός ότι αυτό ήταν που έκανε τον Πλεχάνοφ να αποκαλέσει τους ναρόντνικους “αντιδραστικούς σοσιαλιστές”. Ο κύριος Σουχάνοφ παρακάμπτει την “αφηρημένη θεωρία” στη βάση της διαβεβαίωσης ότι ο ίδιος εκπροσωπεί την “πρακτική”, και παρακάμπτει την “πρακτική” (την ελευθερία της κινητικότητας της αγροτικής γης) στη βάση της γενικής διαβεβαίωσης ότι εκπροσωπεί το σύνθημα “γη και ελευθερία.”
Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο. Ο κύριος Σουχάνοφ δεν είναι τίποτε άλλο από ένας αστός ο οποίος προσπαθεί να συσκοτίσει την ταξική πάλη ανάμεσα στους εργάτες και τα αφεντικά.
Πηγή: Lenin Reloaded via Praxis
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
1. Αναδημοσιεύονται όλα τα σχόλια , που ο συγγραφέας τους, χρησιμοποιεί τουλάχιστον, ψευδώνυμο.
2. Δεν αναδημοσιεύονται υβριστικά σχόλια
3. Αποκλείονται ρατσιστικά, φασιστικά και κάθε είδους εθνικιστικά σχόλια.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.